ဆလပ္ပင္ အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ ႏွင့္ ဆလပ္ပင္စိုက္ပ်ိဳးနည္းစနစ္မ်ား

၁။ မူရင္းေဒသ
ဆလပ္၏ မူရင္းေဒသသည္ အာရွမိုင္းနား၊ အီရန္ႏွင့္ တူရကီႏိုင္ငံတို႔ျဖစ္သည္။
၂။စိုက္ပ်ိဳးသည့္ေဒသ
ကမာၻအႏွံ႔အျပား စိုက္ပ်ိဳးသည္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံႏွင့္ ဥေရာပႏိုင္ငံတို႔သည္ ဆလပ္ကို ႏွစ္ၿခိဳက္စြာ စားသုံးၾက သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေဒသမေ႐ြး စိုက္ပ်ိဳးႏိုင္သည္။
၃။ အမ်ိဳးအစား
ျမန္မာအမည္ - ဆလပ္
အဂၤလိပ္အမည္ - Lecttuce
႐ုကၡေဗဒအမည္ - Lactuce sativa
မ်ိဳးရင္းအမည္ - Composite
ဆလပ္အမ်ိဳးအစား (၄) မ်ိဳးရွိပါသည္။
- Head type, Capitata
- Cutting or leaf type, Crispa
- Cos of romaine type, longifolia
- Asparagus or stem lettuce type, Asparagina
စီးပြားျဖစ္အမ်ားဆုံး စိုက္ပ်ိဳးေသာ မ်ိဳးမ်ားမွာ-
- The Crisphead
- The butterhead
- The cos or romaine
- The leaf or bunching
- The stem
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေဂၚဖီထုပ္ကဲ့သို႔ အထုပ္မ်ိဳးႏွင့္ ႐ြက္ျပန္႔မ်ိဳးဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳး စိုက္ပ်ိဳးၾကသည္။ အ႐ြက္အေရာင္အား ျဖင့္ အစိမ္းေရာင္ႏွင့္ အနီေရာင္ ဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္။
ဆလပ္ကို ေျမအမ်ိဳးမ်ိဳးတြင္ စိုက္ပ်ိဳးႏိုင္သည္။ အေကာင္းဆုံးမွာ သဲႏုန္း သို႔မဟုတ္ ႏုန္းေျမတြင္ ႏြားေခ်းေျမေဆြး ႏိုင္ႏိုင္ခ်ေပးျခင္းျဖစ္သည္။ ေရမဝပ္ေသာ ခဲေျမတြင္လည္း စိုက္ပ်ိဳးရန္သင့္ေတာ္သည္။ ေစာေစာထြက္လိုက သဲႏုန္းေျမတြင္ စိုက္ရမည္။ အခ်ဥ္ဓာတ္မ်ားေသာ ေျမတြင္ ေကာင္းစြာ မျဖစ္ထြန္းေခ်။ PH (၅-၆.၅) အတြင္းရွိ ေျမမ်ားတြင္ စိုက္ပ်ိဳးေသာအခါ ေျမခ်ဥ္ငန္ဓာတ္ ေလ်ာ့လာသည္ႏွင့္ အထြက္တိုးလာသည္ကို ေတြ႕ရမည္။ ဆလပ္ စိုက္ပ်ိဳးမည့္ ေျမသည္ အစိုဓာတ္ေကာင္းစြာထိန္းႏိုင္ရန္ အေရးႀကီးေသာ္လည္း ေရမဝပ္ေစရပါ။
တစ္လတြင္ ပွ်မ္းမွ် အပူခ်ိန္ (၁၂ - ၁၅) ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ အတြင္းရွိေသာ ရာသီတြင္ စိုက္ပ်ိဳးရန္ အေကာင္းဆုံး ျဖစ္သည္။ ပူအိုက္ေသာရာသီတြင္ စိုက္ပ်ိဳးက ပြင့္တံအထြက္ေစာၿပီး ပင္ပိုင္းႀကီးထြားမႈ အခ်ိန္တိုေတာင္း၍ အပင္ကိုငယ္ေစသည္။ အ႐ြက္၏ အရသာကိုလည္း ခါးသက္သက္ျဖစ္ေစ၍ ႐ြက္ဖ်ားေျခာက္ၿပီး ပုပ္ျခင္းတို႔ကို ျဖစ္ေစတတ္သည္။ ေျမအပူခ်ိန္ (၃၀) ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ အထက္ရွိပါက ဆလပ္ေစ့သည္ အေကာင္းဆုံး မေပါက္ ေတာ့ေခ်။
၅။ ပ်ိဳးေထာင္ျခင္း
ဆလပ္ကို အခ်ိဳ႕က ပ်ိဳးေထာင္စိုက္ပ်ိဳးၾက၍ အခ်ိဳ႕က တိုက္႐ိုက္စိုက္ပ်ိဳးၾကသည္။ အထူးသျဖင့္ ႐ြက္ျပန္႔မ်ိဳးကို တိုက္႐ိုက္စိုက္ပ်ိဳးၾကသည္။ ရာသီေပၚမူတည္၍ ကြာျခားသည္။ ဩဂုတ္၊ စက္တင္ဘာလမ်ားတြင္ တိုက္႐ိုက္စိုက္ ႏိုင္ၿပီး ေအာက္တိုဘာ၊ ႏိုဝင္ဘာလသို႔ ေရာက္ေသာအခါ ပ်ိဳးေထာင္၍ စိုက္ပ်ိဳးႏိုင္သည္။
ဆလပ္ကို ပ်ိဳးေထာင္က အမ်ားအားျဖင့္ ပ်ိဳးေဘာင္တြင္ မ်ိဳးေစ့ကို ညီညာေအာင္ႀကဲ၍ ေပၚယံ ေျမျဖဴးေပးၿပီး ေကာက္႐ိုးပါးပါးႏွင့္ အုပ္ေပးပါ။ အပင္ေလးမ်ားေပါက္လာပါက ေကာက္႐ိုးကို ဖယ္ရွားေပးရမည္။ အစိုဓာတ္ မျပတ္ေစရန္ ေန႔စဥ္ ေရမွန္မွန္ေလာင္းေပးၿပီး စိုက္ခင္းတြင္ ေျပာင္း၍ စိုက္ခ်ိန္၌ ရာသီဒဏ္ခံႏိုင္၍ ပ်ိဳးပင္ ကေလးမ်ားကို တစ္ပတ္အလိုတြင္ မၾကာခဏ ေရျဖတ္ေပးရမည္။
၆။ မ်ိဳးေစ့ႏႈန္းထား
တစ္ဧကမ်ိဳးေစ့ (၁၀၀-၁၅၀) ဂရမ္လိုအပ္မည္။
ေျမဩဇာႏႈန္းထား တစ္ဧကအတြက္-
ႏြားေခ်း - ၁၀-၁၅ တန္
ယူရီးယား - ၂၂၄ ေပါင္
တီစူပါ - ၁၁၂ ေပါင္
စိုက္ခ်ိန္တြင္ ယူရီးယား (၂၂၄) ေပါင္ကို ထည့္ေပးပါ။
၈။ ေျမျပဳျပင္ျခင္း
ဆလပ္မ်ိဳးေစ့သည္ ေသးငယ္ေသာေၾကာင့္ သမန္းမညက္တညက္ကို တိုက္႐ိုက္စိုက္ပ်ိဳးေသာအခါ ေျမစာခဲမ်ား အၾကားတြင္ အေစ့မ်ားက်၍ ပိေနလွ်င္ အပင္မေပါက္ႏိုင္ပါ။
တန္းဆြဲမ်ိဳးေစ့ခ်ရာ၌လည္း ခက္ခဲသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေျမကိုထြန္ေရးညက္ေအာင္ထြန္ရမည္။ သို႔မွသာ အစိုဓာတ္လည္းေကာင္းမြန္စြာ ထိန္းထားႏိုင္မည္။ ေရသြင္းစိုက္ပ်ိဳးလွ်င္ ေဘာင္နိမ့္မ်ား အရွည္လိုက္ ျပဳလုပ္ၿပီး ေဘာင္ တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခုၾကားတြင္ ေရသြင္းေျမာင္းအျဖစ္ ျပဳလုပ္ရမည္။ ေဘာင္၏ အက်ယ္မွာ (၁၈.၂၀) လကၼခန္႔ရွိ ေဘာင္တစ္ခုလွ်င္ (၂) တန္းစိုက္ပ်ိဳးပါသည္။ မိုးတြင္းစိုက္က ေရမဝပ္ေစရန္ ၎ထက္ျမင့္ေသာ ေဘာင္ျပဳလုပ္ေပးရမည္။
၉။ စိုက္ပ်ိဳးျခင္း
ညီညာေသာ ေဘာင္မ်ားျပဳလုပ္ၿပီးေသာအခါ ေဘာင္တစ္ခုတြင္ (၁၆ - ၁၈) လက္မျခားၿပီး စိုက္တန္းကို လက္ေခ်ာင္းျဖင့္ အလ်ားလိုက္ ခပ္တိမ္တိမ္ဆြဲေပးပါ။ ၎စိုက္ေၾကာင္းထဲသို႔ မ်ိဳးေစ့ကို ပါးပါးခ်ၿပီး ေျမဖို႔၍ လက္ျဖင့္ အသာအယာ ဖိေပးပါ။
အပင္ကေလးမ်ား ေပါက္လာေသာအခါ တစ္ပင္ႏွင့္တစ္ပင္ (၁) လကၼခန္႔ခြာ၍ ညႇပ္ေနေသာ အပင္ကေလးမ်ားကို ႏႈတ္ပစ္ရပါမည္။ ထို႔ေနာက္ (၁၀) ရက္ခန္႔ ၾကာေသာအခါ ဆက္လက္၍ အပင္မ်ား ၾကပ္လာေသာအခါတိုင္း တစ္ပင္ျခားစီ ႏႈတ္ေပးျခင္းျဖင့္ ရရွိလာေသာ အပင္မ်ားကို ေရာင္းခ်ႏိုင္သည္။
ပ်ိဳးေထာင္၍ စိုက္ပ်ိဳးပါက ပ်ိဳးသက္ (၆ - ၈) ပတ္သားကို စိုက္ေသာ ေဘာင္ေပၚသို႔တင္၍ စိုက္သည္။ တစ္ပင္ႏွင့္ တစ္ပင္ (၁) ေပ ႏွင့္ (၁.၅) ေပျခား၍ ညေနပိုင္း ေနေအးခ်ိန္တြင္ စိုက္ပ်ိဳးသည္။
၁၀။ အပင္ျပဳစုျခင္း
ဆလပ္စိုက္ပ်ိဳးရာ၌ ေပါင္းႏိုင္ရန္ အေရးႀကီးသည္။ ဆလပ္ပင္သည္ အထေႏွးေသာေၾကာင့္ ေပါင္ျမက္တို႔ႏွင့္ မယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ေပ။ အျမစ္သည္ ေျမအေပၚယံ၌သာ ရွိေသာေၾကာင့္ ေပါင္းလိုက္ရာ၌ အျမစ္မထိခိုက္ေစရန္ အေရးႀကီးသည္။ စိုက္ၿပီး (၁) လ အၾကာတြင္ ဒုတိယအႀကိမ္ ႏိုက္ထ႐ိုဂ်င္ ဓာတ္ေျမဩဇာ ထည့္ေပးရမည္။
၁၁။ ေရသြင္းျခင္း
ဆလပ္ပင္သည္ အစိုဓါတ္ကို ႏွစ္သက္သျဖင့္ ေရကို ေဖာေဖာသီသီေလာင္းေပးရန္လိုသည္။ ေရသြင္းစိုက္ပ်ိဳးရာ၌ ေရဝပ္ေအာင္ မ်ားစြာမသြင္းရပါ။ အစိုဓါတ္မ်ားေနလွ်င္ အျမစ္ပုပ္တတ္သည္။
၁၂။ ရိတ္သိမ္းျခင္း
ဆလပ္အထုပ္မ်ိဳးကို ေရာင္းခ်ရန္အတြက္ စိုက္ပ်ိဳးပါက အထုပ္အ႐ြယ္ေရာက္ၿပီး တင္းလာေသာ အခ်ိန္တြင္ ဆြတ္ခူးႏိုင္သည္။ အကယ္၍ အိမ္သုံးအတြက္ စိုက္ပ်ိဳးပါက စတင္ထုတ္သည့္အခ်ိန္မွစ၍ ဆြတ္ခူးႏိုင္သည္။ သို႔မဟုတ္ မထုပ္မီ အ႐ြက္မ်ားကို ခူးစားႏိုင္သည္။ ႐ြက္ျပန္႔မ်ိဳးကို ရိတ္သိမ္းရာ၌ အပင္မႈန္းခ်ိန္တြင္ စတင္ ဆြတ္ခူးသည္။ အပင္သက္တမ္းတစ္ဝက္ေရာက္က စတင္ေရာင္းခ်ႏိုင္ၿပီျဖစ္၍ အပင္မႈန္းရာ၍ အႀကီးဆုံး အပင္မ်ားကိုသာ ေ႐ြးခ်ယ္၍ ေရာင္းခ်ရမည္။ ဆလပ္မ်ား လႈိင္လႈိင္မေပၚမီ ေဈးေကာင္းရေစႏိုင္ပါသည္။
ဆလပ္ေပၚတြင္ မိုးေရမ်ား၊ ႏွင္းမ်ားရွိေနလွ်င္ ဆြတ္ခူးရန္ မသင့္ေသေပ။ ဆလပ္႐ြက္မ်ား ေရစိုေနပါက ႂကြတ္ႂကြတ္ဆတ္ဆတ္ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ကိုင္တြယ္ရာ၌ က်ိဳးပဲ့လြယ္သည္။ ဆလပ္ပင္၏ ေအာက္ပိုင္းအ႐ြက္မ်ား ေရာဂါက်ေနက ဖယ္ရွားပစ္ရန္လိုသည္။ သို႔မဟုတ္ ပါကအျခားအပင္မ်ားသို႔ ေရာဂါျပန္႔ပြားတတ္သည္။
၁၃။ သိုေလွာင္ျခင္း
ဆလပ္သည္ သိုေလွာင္ေသာ သီးႏွံမဟုတ္ေခ်။ သို႔ရာတြင္ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံမ်ားမွာ ဆလပ္လႈိင္လႈိင္ေပၚၿပီးေနာက္ ႐ုတ္တရက္ ရွားသြားတတ္သျဖင့္ ေဈးေကာင္းကိုခ်ိန္၍ သိုေလွာင္တတ္ၾကသည္။ ဆလပ္ကို ေရခဲမွတ္အပူခ်ိန္ (၃၂) ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္တြင္ (၃ - ၄) ပတ္ၾကာသိုေလွာင္ႏိုင္သည္။စိုက္ပ်ိဳးေရးဦးစီးဌာန