ဝါး (သို႔မဟုတ္) ၂၁ ရာစုရဲ႕သစ္

 ကြၽန္ေတာ့္အိမ္ေရွ႕မွာ ၾကခတ္ဝါးပင္ေလးပင္စိုက္ထားတယ္။ ယခု ႏွစ္ပတ္လည္မွာ ဝါး႐ုံက ေလး ျဖစ္လာၿပီ၊ အခက္ကေလးေတြေပၚမွာ အ႐ြက္ပါးပါး ခြၽန္ခြၽန္ကေလးေတြနဲ႔၊ ေလထဲမွာ အၿမဲလႈပ္ခတ္ေနၾကတယ္။ သဘာဝပန္းခ်ီဆရာႀကီးရဲ႕ လက္ရာေပကိုး... ၾကခတ္ဝါးဟာ လူအ တြက္ အသုံးဝင္မႈတန္ဖိုးအနိမ့္ဆုံးျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ သို႔ေသာ္ သူ႔မွာ အလွတရားတန္ဖိုး ရွိပါ ေသးတယ္။

ဝါးပင္ေတြဟာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံအႏွံ႔အျပားမွာ ေပါက္ေရာက္ၾကတယ္။ အမ်ိဳးအစားလည္း မ်ား ျပားပါတယ္။ ပညာရွင္မ်ား သုေတသနျပဳစုစည္းေဖာ္ျပခ်က္အရ ၇၅ မ်ိဳးေတာင္ေတြ႕ရတယ္။ ကြၽန္ေတာ့္ေမြးရပ္ဌာေန ရခိုင္ျပည္နယ္အလယ္ပိုင္းမွာ ကြၽန္ေတာ္ငယ္ငယ္က ရင္းႏွီးကြၽမ္းဝင္ခဲ့ တာက ဝါးေလးငါးမ်ိဳးေလာက္သာ ေတြ႕ဖူးပါတယ္။ အဲဒီဝါးမ်ိဳးေတြကေတာ့ ခရင္ဝါး၊ ဝါးဘိုးဝါး ၊ ဝါးနက္ဝါး၊ ၾကေသာင္းဝါး၊ က်ိန္ပိုက္ဝါး ေခၚ တင္းဝါး ဒီေလာက္ပါပဲ။ အဲဒီထဲမွာ ခရင္ဝါးလို႔ ေခၚတဲ့ဝါးဟာ အေပါမ်ားဆုံးပါပဲ။ ဝါးဘိုးဝါးတို႔ ဝါးနက္တို႔လို ဟိုမွာတစ္စု ဒီမွာတစ္စု စသည္ ျဖင့္ အ႐ုံလိုက္ ေပါက္တာမဟုတ္ဘဲ အေတာလိုက္ေပါက္ပါတယ္။ တစ္ေတာင္လုံး (သို႔မဟုတ္) တစ္ေတာလုံးဟာ ခရင္ဝါးေတြ ခ်ည္းျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ၁၉၇၀ မတိုင္မီက ကြၽန္ေတာ္ ရခိုင္ ႐ိုးမကို ကားနဲ႔ျဖတ္သြားျဖတ္လာတဲ့အခါ ခရင္ဝါးေတာႀကီးဟာ နာရီေပါင္းမ်ားစြာ ျဖတ္သြားလို႔ မၿပီးဆုံးႏိုင္ပါဘူး။ ရမ္းၿဗဲကြၽန္းေပၚက ေတာင္ေတြေပၚမွာလည္း ရခိုင္႐ိုးမေလာက္မမ်ားေပမဲ့ ခရင္ဝါးေတြရွိခဲ့ပါတယ္။

“ရွိခဲ့ပါတယ္ဆိုေတာ့ ခုေကာရွိေသးရဲ႕လား” ကိုယ့္ ကိုယ္ကိုယ္ျပန္ေမးမိတယ္။

“ရွိေတာ့ရွိတယ္ နည္းတယ္။”

“နည္းတယ္ဆိုေတာ့ ဘယ္ေလာက္နည္းတယ္ ထင္သလဲ”

ေတာ္ေတာ့္ကို နည္းသြားတယ္ထင္တယ္၊၂၀၁၀ ခုနစ္ ေႏြရာသီမွာျပန္ေတာ့ ရခိုင္႐ိုးမေတာထဲမွာ အရင္ကလို ခရင္ဝါးေတာႀကီးေတြကို သတိေတာင္မထားမိေတာ့ဘူး၊
ဆယ္ပုံတစ္ပုံေလာက္ေတာင္ ရွိပါဦးမလားပဲ။ အဲဒီတုန္းကအျပန္မွာ တစ္နာရီ မိုင္၄၀၊ ၅၀ႏႈန္း ေလာက္နဲ႔ ေျပးေနတဲ့ အေဝးေျပးကားေပၚက ျမင္ခဲ့ရတာကေတာ့ ခရင္းဝါးေတာႀကီး မဟုတ္ပါ ဘူး။ ေတာမီးေလာင္ေနတာပါ။ အဲဒီေလာက္ အျမန္ႏႈန္းနဲ႔ ေျပးေနတဲ့ကားေပၚကေတာမီးကို ျမင္ ေနရတာဟာ တစ္နာရီမက ၾကာပါတယ္။

ေၾကာက္ခမန္းလိလိပါပဲ၊ ကြၽန္ေတာ္ရင္တုန္ခဲ့မိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရခိုင္႐ိုးမထဲမွာ ေတာင္ကတုံး ေတြ မ်ားသြားပါၿပီ။

အဲဒီေတာင္ကတုံးေတြေပၚမွာေတာ့ ငွက္ေပ်ာပင္လိုလို၊ သရက္ပင္လိုလို ဟိုနည္းနည္း ဒီနည္း နည္းေတြ႕ရပါတယ္။

ဒါေတြကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္႐ုံမက စနစ္တက် ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ေပးေရး တာဝန္ယူလုပ္ကိုင္ သူေတြ မရွိေလသလားလို႔ ေတြးမိပါတယ္။

အင္း..... ဒီ့ျပင္ဝါးေတြအေၾကာင္း ေျပာဦးမယ္။

ဝါးဘိုးဝါးတို႔၊ ဝါးနက္တို႔၊ ၾကေသာင္းဝါး တို႔က်ေတာ့ ခရင္းဝါးလို ေတာအလိုက္ ေပါက္ၾကတာ မဟုတ္။ အ႐ုံလိုက္ ေပါက္ၾကတယ္။ ဝါးပိုးဝါးတစ္႐ုံဆိုရင္ အပင္ ၁၀ ပင္၊ ၁၅ ပင္ စသည္ျဖင့္ အပင္သစ္ေတြလည္း ႏွစ္စဥ္ေပါက္ လာတတ္ၾကတယ္။ ကုန္သြားတယ္ဆိုတာ မရွိဘူး။

ဝါးေတြထဲမွာ ဝါးဘိုးဝါးဟာ အႀကီးဆုံးပါပဲ။ ေပ ၆၀၊ ၇၀၊ ၈၀ အျမင့္ထိရွည္ၾကတယ္။ အႀကီး ဆုံးဟာ ေပ ၁၀၀ ထိေအာင္ရွည္တယ္လို႔ သိရတယ္။ လုံးပတ္ကလည္း ႀကီးတယ္။ အႀကီးဆုံး အပင္ဆိုရင္ လုံးပတ္ လက္မ ၂၀ ေလာက္ထိရွိပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေဒသအရ ဝါးဘိုးဝါးၿပီး ရင္ ဝါးနက္က ဒုတိယအႀကီးဆုံးျဖစ္ပါတယ္။ ခရင္းဝါးကေတာ့ အလုံးေသးပါတယ္။ အရွည္ေပ ၂၀ မွ အမ်ားဆုံး ေပ ၃၀ ေလာက္ရွည္ပါတယ္။

သစ္ပင္တစ္ပင္ႀကီးရင့္ဖို႔ ႏွစ္ ၆၀ ေလာက္အခ်ိန္ လိုအပ္တယ္လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဝါး တစ္ပင္ ႀကီးရင့္ဖို႔ဆိုရင္ ရက္ေပါင္း ၆၀ ပဲလိုအပ္တယ္လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဝါးသစ္ ပင္ႀကီးရင့္ဖို႔ဆိုရင္ ရက္ေပါင္း ၆၀ ပဲလိုအပ္တယ္လို႔ သတ္မွတ္လိုက္ပါတယ္။ ဝါးပင္ရဲ႕ ႀကီးျပင္း မႈ အလြန္ျမန္ပါတယ္။ ဧရာမဝါးပင္ႀကီးတစ္ပင္ဟာ တစ္ေန႔ကို တစ္ေပေတာင္ႀကီးတယ္လို႔ ေလ့ လာမွတ္သားၾကတယ္။ ဂ်ားဗားကြၽန္းမွာ ဝါးပင္ႀကီးတစ္ပင္ ႀကီးျပင္းေနတာကို ႐ိုး႐ိုးမ်က္စိနဲ႔ ပင္ ၾကည့္ျမင္ႏိုင္တယ္လို႔ သဘာဝေလ့လာေရး ပညာရွင္ေတြက ဆိုပါတယ္။

သစ္ပင္ေတြဟာ လူသားေတြအတြက္ အလြန္တန္ဖိုးရွိတယ္ဆိုတာ အားလုံးသိေနၾကပါၿပီ။ သစ္ ပင္ေတြမရွိရင္ လူေတြလည္း အသက္ရွင္ႏိုင္ဖို႔ မလြယ္ပါဘူး။ သစ္ပင္ေတြဟာ အဖိုးတန္မွန္း သိ လာေလ သစ္ပင္ေတြကရတဲ့ သစ္ေတြဟာလည္း ေဈးႀကီးေလပဲ။ ကြၽန္းတို႔၊ ပ်ဥ္းကတိုးတို႔ဆိုရင္ ဆင္းရဲသားေတြ အနားမသီႏိုင္ၾကေတာ့ဘူး။

ဝါးေတြဟာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ျမက္ႀကီးအမ်ိဳးအစားထဲမွာပါၿပီး ပူအိုက္စိုစြတ္တဲ့ အပူပိုင္းရာသီ ဥတုရွိတဲ့ ေဒသမ်ားမွာ ေပါက္ေရာက္ၾကတယ္လို႔ မွတ္ယူၾကတယ္။ ဝါးဟာ အပူပိုင္းေဒသက လူ ထုေတြအတြက္ အလြန္႔အလြန္ အေရးႀကီးတဲ့ အပင္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ ဝါးကို ဆင္းရဲသားေတြရဲ႕ သစ္လို႔ေျပာၾကပါတယ္။ ယခုအခါ သစ္ေတြရွားပါးၿပီး တန္ဖိုးတက္လာေလ ဆင္းရဲသားေတြအ တြက္ ဝါးကို ပိုၿပီးအားထားလာရေလေပါ့။

ဝါးဟာ အသုံးဝင္မႈတန္ဖိုးမွာ အလြန္ႀကီးမားပါတယ္။ ဝါးကို အသုံးျပဳတဲ့ ေနရာေတြဟာ ေျပာမ ကုန္ေအာင္ မ်ားျပားက်ယ္ဝန္းလွပါတယ္။ ဒီေနရာမွာေတာ့ ဝါးအသုံးျပဳတဲ့ အဓိကေနရာ အမ်ိဳး အစားေတြကိုသာ ေဖာ္ျပႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

(၁) စားေသာက္ကုန္(food stuff)
ဥပမာ - မွ်စ္၊ မွ်စ္ခ်ဥ္၊ မွ်စ္ေျခာက္

(၂) ေဆာက္လုပ္ေရး(construction)
ဥပမာ - ဝါးတဲ၊ ဝါးအိမ္၊ ဝက္ၿခံ၊ ၾကက္ၿခံ၊ ဝါးတံတား၊ အိမ္ၿခံ၊ ဥယ်ာဥ္ၿခံ၊ ႏွီးဘုရား။

(၃) သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး (transportation)
ဥပမာ - ဝါးေဖာင္၊ ႏြားလွည္း၊ ထမ္းစင္၊ ေလွကား၊ တံတား

(၄) ေဆး (Medicine)
ဥပမာ - Bamboo Acid
Medicinal tables
Cosmetics, bamboo ash

(၅) လူသုံးကုန္ပစၥည္း (Commodities)
ဥပမာ - ပရိေဘာဂ၊ စကၠဴ၊ ယပ္ေတာင္ ဖ်ာ၊ ေတာင္း၊ျခင္း၊ ဦးထုပ္ေတာင္ေဝွး ၊ ဘီး၊ ပုေလြ၊ ပတၱလား၊ ငါးမွ်ားတံ

(၆) ဝါးဖိုင္ဘာ (Bamboo Fibre)
ဥပမာ - စကၠဴေပ်ာ့ဖတ္

ယခုေဖာ္ျပခ်က္မွာ နမူနာအၾကမ္းဖ်င္း ေဖာ္ျပခ်က္မွ်သာျဖစ္ပါတယ္။ ဝါးကို အသုံးျပဳနည္း အေျမာက္အျမား ရွိပါေသးတယ္။ သဘာဝတရားရဲ႕ လက္ေဆာင္ျဖစ္တဲ့ဝါးဟာ ဆင္းရဲသားမ်ား အတြက္ သစ္၊ ခ်မ္းသာသူမ်ားအတြက္ေတာ့ အဆင္တန္ဆာပါပဲ။ ေက်းလက္ေဒသမွ ေတာင္သူ လယ္သမားမ်ားႏွင့္ ၿမိဳ႕ျပေဒသက ဆင္းရဲသားတို႔ဘဝမွာ လြယ္မယ္မဟုတ္ပါဘူး။ ၿမိဳ႕ႀကီး ျပ ႀကီးမွာေနထိုင္ၾကတဲ့ အထက္အလယ္လူတန္းစားမ်ားအတြက္ ဝါးသာမရွိလွ်င္ အလွအပ အဆင္ တန္ဆာဖန္တီးမႈမ်ား ေတးဂီတအႏုပညာ တီထြင္ဆန္းသစ္မႈဘက္တြင္ပါ မျပည့္စုံျဖစ္ကာ ၿငီး ေငြ႕ေျခာက္ေသြ႕ဖြယ္ဘဝသို႔ပင္ ေရာက္သြားႏိုင္ပါတယ္။

ဤမွ်အဖိုးတန္လွတဲ့ဝါးကို ဂ႐ုတစိုက္ထိန္းသိမ္းဖို႔ဟာ အထူးအေရးႀကီးပါတယ္။ ေရလိုပဲ လြယ္ လြယ္ကူကူ ရတဲ့ဝါးကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရေကာင္းမွန္း မသိရင္ ယခုအခါ ေနရာေတာ္ ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေရစစ္ပြဲသို႔ ဦးတည္လာေနသလို ဝါးရွားပါးလို႔ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္တဲ့ ေဘးဒုကၡဆီ သို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေရွးရႈသြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေနရာတိုင္းမွာ ရွိၾကတဲ့ ဝါး႐ုံေတြ၊ ဝါးေတြကို စနစ္တက် ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

သစ္ပင္တစ္ပင္ျဖစ္ဖို႔ဆိုတာ ႏွစ္ေတြအမ်ားႀကီး အခ်ိန္ယူရတယ္။ ဝါးတစ္ပင္ ျဖစ္ဖို႔ဆိုတာ လ ပိုင္းနဲ႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဝါးပင္ဟာ ႀကီးျပင္းႏႈန္း အလြန္ျမန္တဲ့အတြက္ တစ္ႏွစ္အတြင္းမွာပင္ ဝါးပင္ႀကီး ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈေတြ ရွိေနတဲ့ေနရာ ေတာင္ကုန္း ေတာင္ေစာင္းေတြမွာ ဝါးပင္ေတြကို စိုက္ပ်ိဳးျခင္းျဖင့္ ေရကိုထိန္းသိမ္းရာ ေရာက္တဲ့အျပင္ ေျမဆီလႊာ ခန္းေျခာက္မႈကိုလည္း ကာကြယ္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဝါးပင္ေတြဟာ ႀကီး ျပင္းႏႈန္းျမန္႐ုံမက ပြားမ်ားႏႈန္းမ်ားလည္း ေကာင္းတဲ့အတြက္ မိမိတို႔လိုသလို အသုံးျပဳသြား ႏိုင္ မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

၂၀ ရာစု ေစာေစာပိုင္းကလူေတြဟာ သဘာဝသစ္ေတာထိန္းသိမ္းေရးကို သိပ္သေဘာမေပါက္ ခဲ့ၾက။ ထိုအခါ လူဦးေရလည္း သိပ္မမ်ားေသး၊ ၿမိဳ႕ႀကီးျပႀကီးေတြကလည္း ခုခ်ိန္ရဲ႕ တစ္ဝက္ ေတာင္ မရွိေသးေတာ့ ေနရာတကာမွာ ေတာထူေနခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သစ္ပင္ေတြကို အတား အဆီးမရွိ ခုတ္လာလိုက္ၾကတာ ၂၀ ရာစု အကုန္ပိုင္းအေရာက္မွာ ကမာၻႀကီးပူေႏြးမႈေတြ၊ ရာသီ ဥတုေဖာက္ျပန္မႈေတြ၊ ေရရွားပါးမႈေတြ ၊ ေရႀကီးေရလွ်ံမႈေတြ၊ မုန္တိုင္းႀကီးေတြ ၊ ေတာမီးေလာင္ မႈေတြ စတဲ့သဘာဝကပ္ေဘးႀကီးေတြနဲ႔ ေတြ႕ႀကဳံရေတာ့မွ ျပန္လည္ဆန္းစစ္လာမိၾကတယ္။ အဲဒီ ေတာ့မွ သစ္ေတာေတြ၊ ဝါးေတာင္ေတြ ပ်က္စီးျပဳန္းတီးကုန္လို႔ဆိုတာ သိရွိၿပီး ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးကို တစ္ကမာၻလုံး အပူတျပင္း လႈံ႕ေဆာ္လုပ္ကိုင္လာခဲ့ၾကတယ္။ သစ္ေတာျပဳစု ပ်ိဳးေထာင္ေရးေတြကိုလည္း လုပ္ကိုင္လာၾကရတယ္။ 

သို႔ေပမဲ့ ၿမိဳ႕ႀကီးျပႀကီးေတြ ေပၚထြန္းလာမႈ ၊ ျမစ္ေတြ၊ ေခ်ာင္းေတြကို ျဖတ္ၿပီး ဆည္တာတမံေတြ ဆည္ဖို႔တာတို႔ေၾကာင့္ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈေတြကိုေတာ့ ကာကြယ္ႏိုင္မည္မဟုတ္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ ၂၁ ရာစု အလယ္ကိုေရာက္ခ်ိန္မွာ သစ္ရွားပါးမႈဟာ ပိုၿပီးႀကီးမားလာမွာကေတာ့ ေျမႀကီး လက္ ခက္မလြဲပါ။

ဒီအေျခအေနကို ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္တဲ့အေနနဲ႔ စိုက္ပ်ိဳးရလည္းလြယ္ ျဖစ္လည္းျဖစ္လြယ္တဲ့ ဝါးပင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို စိုက္ပ်ိဳးလုပ္ကိုင္လို႔ရႏိုင္တဲ့ ေနရာအားလုံးမွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ စိုက္ပ်ိဳး သြား မယ္ဆိုရင္ ၂၁ ရာစုအလယ္မွာ ႀကဳံေတြ႕လာရမယ့္ သစ္ရွားပါးမႈကို အတိုင္းအတာတစ္ခုထိ အစားထိုး ကာကြယ္သြားႏိုင္ၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

Source - ဝါး သို႔မဟုတ္ အစိမ္းေရာင္ေ႐ႊ