အပင္မ်ားတြင္ အဓိက က်ေရာက္ေရာက္ေသာ ေရာဂါမ်ား (Common plant disease) အပိုင္း(၁)...............

နိဒါန္း

ေအာင္ျမင္ေသာ စိုက္ပ်ိဳးသူတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာေစဖို႔အတြက္ အမ်ားအားျဖင့္ ဥယ်ာဥ္ၿခံမ်ားႏွင့္ သီးႏွံမ်ားတြင္ က်ေရာက္တတ္ေသာ ပိုးႏွင့္ေရာဂါမ်ားကို သိရွိရန္လိုအပ္ပါသည္။ ေရာဂါလကၡဏာအေျခအေနမ်ားႏွင့္ မည္သည့္ ဥယ်ာဥ္ (သို႔) သစ္သီးၿခံအတြက္မဆို အသင့္ေတာ္ဆုံး ျပဳလုပ္သင့္ေသာ ကာကြယ္ႏွိမ္နင္းနည္းမ်ားႏွင့္ နည္းစနစ္မ်ားအား သိရွိရန္လိုအပ္ပါသည္။ အထြက္ႏႈန္းေကာင္းျခင္းသာမက အရည္အေသြးေကာင္းမြန္ရန္၊ ပိုးေရာဂါကင္းစင္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ပိုးေရာဂါဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရသည္ကို စိုက္ပ်ိဳးသူကိုယ္တိုင္ သိရွိ နားလည္ၿပီး ကိုယ္တိုင္ ကာကြယ္ႏွိမ္နင္းႏိုင္ရမည္။ ပိုးႏွင့္ေရာဂါ ေသခ်ာကြဲျပားမႈမရွိဘဲ ေဆးျဖန္းျခင္း မျပဳလုပ္သင့္ပါ။ တစ္ဆက္တည္းမွာပဲ ပိုးသတ္ေဆးမ်ားစြာ သုံးစြဲျခင္းက ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ေျမႀကီးကို အႏၲရယ္ ျဖစ္ေစပါသည္။ သဘာဝနည္းလမ္းမ်ားျဖင့္လည္း ပိုးေရာဂါမ်ားကို ကာကြယ္ႏွိမ္နင္း ႏိုင္ပါသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ပိုးႏွင့္ေရာဂါ တို႔က တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု ဆက္စပ္မႈရွိသည္။ အပင္မ်ားတြင္ က်ေရာက္ေသာေရာဂါမ်ားကို( fungal , viral or bacterial) မႈိ ၊ ဗိုင္းရပ္၊ ဘက္တီးရီးယား စသျဖင့္ အုပ္စုခြဲႏိုင္သည္။ ဟင္းသီးဟင္း႐ြက္၊ သစ္သီးဝလံ၊ ဥယ်ာဥ္ၿခံႏွင့္ စိုက္ပ်ိဳးသီးႏွံမ်ားတြင္ မ်ားေသာအားျဖင့္ က်ေရာက္တတ္ေသာ ေရာဂါမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အပိုင္းခြဲ၍ ေဖာ္ျပ ေပးသြားပါမည္။
၁။ Blights : ပင္နာက်ျခင္း
ျဖစ္ေစေသာသက္ရွိ - ဘက္တီးရီးယား (သို႔) မႈိ
ေရာဂါလကၡဏာ - အ႐ြက္မ်ား၊ ကိုင္းမ်ား ညႇိဳးျခင္း၊ အစက္အေျပာက္မ်ားျဖစ္ျခင္း၊ အညိဳေရာင္ေျပာင္း ျခင္း၊ အဝါေရာင္ေျပာင္းျခင္း၊ ေနာက္ဆုံးတြင္ အပင္ေသဆုံးသည္အထိျဖစ္သည္။ ေရာဂါလကၡဏာ အေရာင္ ေျပာင္းျခင္းကို ပင္စည္၊ အသီး၊ အ႐ြက္မ်ားတြင္ေတြ႕ ရသည္။
ေရာဂါပုံစံမ်ား - Fire blight ၊ ေစာပင္က်နာ၊ ေႏွာင္းပင္က်နာ ၊ ဘက္တီးရီးယား႐ြက္ေျခာက္
က်ေရာက္ႏိုင္ေသာအပင္မ်ား - အခန္းတြင္းစိုက္ပ်ိဳးေသာအပင္မ်ားႏွင့္ ကြင္းမ်ားတြင္စိုက္ပ်ိဳး ေသာအပင္မ်ား အားလုံးတြင္က်ေရာက္ႏိုင္သည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ အလွစိုက္အပင္မ်ား၊ ဟင္းသီး ဟင္း႐ြက္အပင္မ်ား၊ သစ္သီးအပင္ မ်ား၊ အရိပ္ရအပင္မ်ားတြင္ က်ေရာက္သည္။
ကာကြယ္ႏွိမ္နင္းနည္း
- ေရာဂါကင္းစင္ေသာမ်ိဳးေစ့မ်ားႏွင့္ ေရာဂါဒါဏ္ခံႏိုင္ေသာ မ်ိဳးမ်ားကို ေ႐ြးခ်ယ္စိုက္ပ်ိဳးပါ။
- ကိုင္းျဖတ္စိုက္ပ်ိဳးမည္ဆိုပါက က်န္းမာသန္စြမ္းၿပီး ေရာဂါကင္းစင္ေသာအပင္မွ မ်ိဳးကိုင္းကို စိုက္ပ်ိဳး ပါ။
- လိုအပ္ေသာ အကြာအေဝးႏွင့္ အလင္ေရာင္လိုအပ္မႈအေျခအေနကို စိုက္ပါ။
- စိုက္ပ်ိဳးေျမ သို႔ စိုက္ပ်ိဳးမည္ေနရာတြင္ pH အသင့္ေတာ္ဆုံးအေျခအေန ျဖစ္ရမည္။
- အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ ေရဝပ္ျခင္းသို႔ ေရျမဳပ္ျခင္းမျဖစ္ေစရန္ သတိျပဳရမည္။ အစိုဓါတ္ လိုအပ္မႈေပၚမူတည္ ၍ ေရသြင္းရမည္။
- Blights ေရာဂါျဖစ္ေစေသာ မည္သည့္ပိုးမွ မရွိေအာင္ရွင္းလင္းရမည္။
- ေရာဂါက်အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို ဖယ္ရွားရွင္းလင္းရမည္။
- ဘက္တီးရီးယားႏွင့္မႈိေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေရာဂါျဖစ္သည္အတြက္ ဘက္တီးရီးယားႏွင့္ မႈိ သတ္ေဆးကို အသုံးျပဳႏွိမ္နင္းရမည္။
၂။ Cankers : ကင္ကာေရာဂါ
ျဖစ္ေစေသာသက္ရွိ - မႈိေၾကာင့္ျဖစ္ေစေသာေရာဂါျဖစ္ၿပီး သစ္ပင္ႀကီးမ်ား၏ အေခါက္မ်ား၊ ေအာက္ဘက္ရွိ ဖုံးအုပ္ေနေသာေနရာမ်ား၊ ေသဆုံးေနေသာတစ္ရႈးေနရာမ်ား၊ အက္ကြဲေနေသာ ေနရာမ်ား ႏွင့္ ဒဏ္ရာရရွိေသာ ေနရာမ်ားတြင္ ေတြ႕ရသည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ (biotic fungi and bacteria ) မႈိႏွင့္ ဘက္တီးရီးယား သို႔မဟုတ္ အပူခ်ိန္လြန္ကဲေသာအခါတြင္ ေတြ႕ရသည္။ ပင္ၾကားတန္းၾကား မမွန္ဘဲ စိုက္ပ်ိဳးျခင္း၊ မိုးသည္း ထန္ျခင္း၊ ေလျပင္းတိုက္ျခင္း၊ အျမစ္ပုပ္ျခင္း၊ အပင္အားပိုးေဖာက္ျခင္းတို႔သည္ canker ေရာဂါကို ပို၍ျဖစ္ေစ သည္။
ေရာဂါပုံစံမ်ား - Cytospora Canker and Nectria Canker
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား -စက္ဝိုင္းပုံ ပုံမွန္မဟုတ္ေသာ အေရာင္အကြက္မ်ားကို အပင္၏အေခါက္တြင္ ေတြ႕ရသည္။
ေရာဂါက်ေရာက္ႏိုင္ေသာအပင္မ်ား - သစ္ပင္ႀကီးမ်ား ႏွင့္ ၿခဳံႏြယ္ကဲ့သို႔ အပင္မ်ားတြင္ မ်ားေသာအားျဖင့္ က်ေရာက္တတ္ပါသည္။ အခ်ိဳ႕ ေရာဂါက်ေရာက္ႏိုင္ေသာအပင္မ်ားမွာ ထင္းရွဴး၊ မိုးဃ္းမခပင္၊ သမ္ပင္၊ ႐ုရွားသံလြင္ပင္ ၊ ေဒါက္က္ကလပ္ထင္းရွဴး၊ အုတ္ ၊ ေမပယ္ပင္။
ကာကြယ္ႏွိမ္နင္းနည္း
- ေရာဂါဒဏ္ခံႏိုင္ေသာမ်ိဳးမ်ားကို စိုက္ပါ။
- ျဖတ္ေတာက္ရမည့္ကိုင္းမ်ား ျဖတ္သလို ေရာဂါက် ကိုင္းမ်ားကိုလည္း ျဖတ္ပါ။
- canker ေရာဂါကို ျဖစ္ေစေသာ အဓိကအေၾကာင္းအရင္းမွာ အျမစ္ႏွင့္ ပင္စည္တို႔တြင္ ဒဏ္ရာရရွိ ျခင္း ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာမ်ားရရွိေစျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။
- သစ္ပင္ႏွင့္ ၿခဳံႏြယ္ကဲ့သို႔အပင္မ်ားကို စိုက္ပ်ိဳးရာတြင္ သင့္ေတာ္ေသာေနရာ၊ အပင္မ်ား သန္မာေစသည့္ စိုက္ပ်ိဳးပစၥည္းမ်ား ႏွင့္ အေကာင္းဆုံးအေနအထားတြင္ စိုက္ပ်ိဳးပါ။ ေျမေဆြး ႏွင့္ ေျမၾသဇာမ်ားကို အခ်ိန္ႏွင့္ တေျပးညီ ထည့္သြင္းပါ။
- သင့္ေတာ္ေသာ ပင္ၾကားေပါင္းလိုက္ျခင္းကို ျပဳလုပ္ ပါ။
- ဒဏ္ရာရ အပိုင္းမ်ား ျဖတ္ေတာက္ျခင္းျဖင့္ canker ေရာဂါကို ကာကြယ္ပါ။
- ေရာဂါက်မႈိက် ေရာက္ေနေသာအပင္ကိုင္းကို ဓါတုပိုးသတ္ေဆးႏွင့္ ကာကြယ္ကုသ၍မရႏိုင္ပါ။
၃။ Rusts : သံေၾကးေရာဂါ
ေရာဂါျဖစ္ေစသည့္သက္ရွိ - မႈိေၾကာင့္ အ႐ြက္မ်ားတြင္ အေရာင္ရွိေသာအမႈန႔္မ်ားျဖစ္ေစျခင္း ျဖစ္သည္။ ေရာဂါ ျဖစ္ေစရန္အတြက္ သက္ရွိလက္ခံပင္လိုအပ္သည္။
ေရာဂါပုံစံမ်ား - ကၫြတ္ သံေၾကးမႈိ , ထင္းရွဴးအဖုအနာသံေၾကးမႈိ၊ ဂ်ဳံသံေၾကးမႈိ
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
- သံေၾကးမႈိေရာဂါကို မ်ားေသာအားျဖင့္ ေႏြရာသီေနာက္ပိုင္းႏွင့္ ေဆာင္း အခါတို႔တြင္ ေတြ႕ရသည္။
- သံေၾကးမႈိေရာဂါသည္ အ႐ြက္ေပၚတြင္ အေရာင္ေဖ်ာ့ေသာ အစက္အေျပာက္မ်ား စတင္ျဖစ္လာၿပီး ေနာက္တြင္ “pustules” ဟုေခၚေသာ စပိုးထုတ္သည့္ပုံစံ ျဖစ္လာသည္။
- အေရာင္ေဖ်ာ့ေသာ အစက္ေျပာက္မ်ားကို အ႐ြက္၏ေအာက္မ်က္ႏွာျပင္တြင္ ေတြ႕ရမည္။
- သံေၾကးမႈိေရာဂါသည္ အပင္၏သန္စြမ္းမႈကို ေသဆုံးေစ၍ အပင္ႀကီးထြားမႈကို ရပ္တန႔္
ေစသည္။
- အစက္အေျပာက္မ်ားသည္ အဝါ ၊ အညိဳ ၊ အျဖဴႏွင့္ လိေမၼာ္ေရာင္ မ်ားရွိသည္။
- အ႐ြက္မ်ားကို အ႐ြယ္မတိုင္ခင္ေႂကြက်ေစသည္။
- အ႐ြက္မ်ားအျပင္ ပင္စည္မ်ား ႐ိုးတံမ်ားတြင္လည္း စပိုးထုတ္သည့္ပုံစံမ်ားကို ေတြ႕ရသည္။
ေရာဂါက်ေရာက္ႏိုင္ေသာအပင္မ်ား - မ်ားေသာအားျဖင့္ ဥယ်ာဥ္ၿခံသစ္ပင္မ်ားတြင္သာ က်ေရာက္တတ္သည္။
ကာကြယ္ႏွိမ္နင္းနည္း
- စပိုးမ်ားအားသတ္၍ သံေၾကးမႈိေရာဂါမွကာကြယ္ရန္အတြက္ တမာဆီကို အ႐ြက္မ်ားေပၚသို႔ ျဖန္း ပါ။
- ေလဝင္ေလထြက္ေကာင္းရန္ လုံေလာက္ေသာ ပင္ၾကားအကြားအေဝး ရရွိရန္ စိုက္ပ်ိဳး ပါ။
- ေရာဂါဒဏ္ခံႏိုင္ေသာ အပင္ကို သုံးပါ။
- အ႐ြက္ေဟာင္းမ်ားႏွင့္ ေရာဂါက်ေသာအ႐ြက္မ်ားကို ဖယ္ရွားပါ။
- ပင္ပိုင္းဆိုင္ရာႀကီးထြားမႈကို လြန္စြာအားေပးသကဲ့သို႔ သံေၾကးမႈိေရာဂါျဖစ္ေစရန္ အားေပးေသာ ႏိုက္ထ႐ိုဂ်င္ ေျမၾသဇာကို အလြန္အကြၽံ မထည့္ပါႏွင့္။
Aye Thanda Soe